زعفران یک ادویه منحصر به فرد و خوشمزه است که در بسیاری از غذاها از آن استفاده می‌کنند. هر گل زعفران فقط مقدار کمی از زعفران سالانه را تولید می‌کند و زعفران را به عنوان گران ترین ادویه در جهان تبدیل می کند. کاشت زعفران در ایران به سه هزار سال پیش برمی‌گردد و از دوران مادها در ایران زعفران کشت می‌شده است.
آب و هوای مناسب برای کشت زعفران:
زعفران گیاهی است گرمسیری و در نقاطی که آب و هوای معتدل داشته و دارای تابستان های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم دارد، به خوبی رشد می کند و می شود در این مناطق کاشت زعفران را انجام داد.
پیاز زعفران تابستان فعالیت ندارد، دوره بیداری و فعالیت آن از حدود آبان تا اردیبهشت است و با شروع فصل گرما برگ هایش زرد شده و می خشکد و پیاز به خواب می رود پس زمین های گرم و خشک جای مناسبی برای کشت زعفران است.
زمین و خاک مناسب برای کاشت زعفران:
زعفران در زمین های شور، رسی یا خیلی شنی رشد نمی کند بلکه بهترین نوع خاک برای رشد آن خاک شنی ـ رسی است که مقدار کمی آهک داشته باشد، PH خاک باید بین 8 ـ 7 بوده، خاک مزرعه حاصلخیز و شیرین بوده و از علف های هرز پاک باشد.
در تهیه زمین به منظور کاشت زعفران لازم است توجه و دقت خاصی معمول شود ابتدا در فرصتهای مناسب در پائیز یا زمستان زمین مورد نظر را شخم عمیق می‌زنند درصورتی که شرایط مناسب نبوده یا دسترسی به تراکتور مقدور نباشد می‌توان شخم را در پایان بهار یا اوایل تیرماه نیز انجام داد.
خاک را باید تا عمق ۴۰ تا ۵۰ سانتی متری شخم زده و در مرحله بعد کود گاوی پوسیده شده را به میزان ۴ تن به همراه ۲۰ کیلو گرم فسفات آمونیوم در هر هزار متر پخش نموده و اقدام به مخلوط نمودن کود با خاک می نمایند، بعد از این مرحله باید خاک را کاملا مسطح نموده و پستی و بلندی های خاک را رفع نماییم به طوری که موقع کاشت زعفران شاهد ظاهری نامطلوب نباشیم. زعفران در مناطق سرسخت رشد بهتری خواهد داشت.
زمان مناسب برای کاشت زعفران:
چرخه رشد زعفران از اوایل مهرماه شروع می شود و تا اوایل اردیبهشت ماه ادامه دارد و در اردیبهشت ماه به خواب بهاری و تابستانی می‌رود. در دوره خواب به هیچ عنوان نباید آبیاری نمود چون باعث شکستن خواب زعفران می گردد و چرخه طبیعی زعفران مختل می‌شود. پس از کاشت پیاز زعفران در زمین به مدت 7 ـ 4 و در بعضی مناطق تا 10 سال باقی مانده و محصول می دهد و از این نظر احتیاجی به کاشت مجدد زعفران در سال های بعد ندارد.
بهترین زمان کشت زعفران خرداد ماه و اوایل شهریور ماه می باشد. بهتر است از کاشت پیازچه در اواخر تیر و اوایل مرداد خودداری نمود زیرا در این موقع از سال هوا و زمین بسیار گرم می باشد و احتمال اینکه رطوبت پیازچه موقع جابجایی از بین رود و پیازچه صدمه ببیند بالا می باشد.
مراحل کاشت زعفران:
گام اول: تهیه پیاز زعفران
در این مرحله باید به دنبال پیاز زعفران مرغوب جهت انتقال به خاک باشیم، پیاز باید سالم و به دور از هر نوع آلودگی کنه و قارچ باشد. بهترین زمان برای تهیه پیاز از اوایل تیرماه تا اواخر شهریور ماه می باشد. باید حساسیت زیادی در انتخاب پیاز داشته باشیم چون مهمترین و اساسی ترین مسئله در کشت زعفران انتخاب پیازچه سال می باشد.
بعد از تهیه پیاز باید هرچه سریعتر اقدام به کشت آن نماییم زیرا پیاز وقتی که در هوای آزاد قرار دارد در معرض انواع آفت و بیماری ها می باشد ، هرچقدر فاصله بین آوردن پیازچه ها تا کاشت آنها کمتر باشد بهتر است.
گام دوم: کاشت پیاز زعفران
برای کاشت پیاز زعفران ابتدا چاله‌های یک ردیف را با بیل درمی‌آورند. برای کاشت زعفران 5 - 4 نفر شرکت می‌کنند به این ترتیب که یک نفر با بیل چاله‌ها را درمی‌آورند دو نفر پیازهای قابل کشت را به صورت دسته‌های 3 تا 5 یا 15 تائی انتخاب می‌کنند. نفر چهارم پیازها را در داخل چاله‌ها قرار می‌دهند و بقیه نفرات کار خود را ادامه می‌دهند تا تمام زمین زعفران کاشته شود. سرانجام سطح مزرعه را که نامسطح شده با بیل یا ماله‌ای که صاف و فشرده می‌سازند تا پیازها به خاک بچسبد. زمین کشت شده به همین صورت تا موقع آبیاری پائیزه رها می‌شود قبل از آبیاری در حدود 20 - 10 تن کود حیوانی کاملا پوسیده با بیل در سطح زمین پخش می‌نمایند. پس از انجام عمل کاشت زعفران روی شیارها را با ماله پوشانده و زراعت ردیفی به نظر می‌رسد.
عمق کاشت پیاز زعفران 20 - 15 سانتیمتر در نظر گرفته و در موقع کاشت سر پیازها باید رو به بالا قرار گیرد. پیازها در عمق 20 سانتیمتری در زمستان از سرما و یخبندان و سایر تنشهای محیطی و در تابستان از گرما زدگی مصون می‌مانند.
گیاه زعفران به مواد غذایی فراوانی احتیاج دارد. از دادن کود تازه حیوانی بایستی خودداری شود و فقط کود پوسیده استفاده نمود.
گام سوم: آبیاری زعفران
پس از کاشت پیاز زعفران در زمین، مزرعه را باید بلافاصله آبیاری کرد. در صورتی که قبل از کاشت زعفران مزرعه آبیاری شده باشد می توان آبیاری را چند روز پس از کاشت انجام داد. زعفران گیاهی است مقاوم به کم آبی و اولین آبیاری پاییزه باید حتما ۱۵ روز قبل از بیرون آمدن ساقه گل ها انجام گیرد.
اگر آبیاری جلوتر از مهرماه و به کرات انجام شود ابتدا برگ ها ظاهر می شوند و سپس گل ها پدیدار می گردند و در این صورت چیدن گل ها به سختی انجام خواهد گرفت و چه بسا گل ها بین برگ ها باقی مانده و از بین خواهند رفت.
بعد از برداشت زعفران به طور کامل بسته به شرایط آب و هوایی و بارندگی منطقه اقدام به آبیاری دوم در آذر ماه و آبیاری سوم در اواسط دی ماه می کنند، در مناطقی که بارندگی در پاییز و زمستان مطلوب باشد آبیاری سوم نیاز نیست انجام شود.
گام چهارم: سله شکنی مزرعه زعفران و مبارزه با علفهای هرز
بعد از آبیاری اول و قبل از گلدهی مزرعه، باید زمین را سله شکنی کرد، به طوری که پیازچه ها صدمه نبینند بهترین وسیله برای سله شکنی کج بیل، بیل شیاردار، گاوآهن ایرانی و یا کولتیواتور با تیغه های افقی می باشد. این کار باعث می شود که کود حیوانی با خاک مخلوط شود و علفهای هرز را که تازه روییده اند از بین بروند.
در مواقعی که زارع نتوانسته باشد به زمین خود کود دهد قبل از آبیاری می‌توان کود لازم را در سطح خاک پخش نموده و با شخم سطحی با خاک مخلوط نمود و بعد از این عمل که در واقع حکم سله شکنی را دارد جهت هموار نمودن زمین و چسباندن خاک به پیازهای زعفران زمین را ماله می‌کشند.
علفهای هرز از طریق رقابت با گیاه زعفران از نظر آب و مواد غذایی و نور خورشید سبب کاهش محصول می‌شود علاوه بر این ممکن است در مراحل کاشت زعفران و برداشت زعفران مزاحمتهایی ایجاد و میزبان تعدادی از بیماریها و حشرات باشد.
وجین مزرعه در هر موقع که علفهای هرز رشد کردند ضروری است. در مزارع زعفران اولین وجین بعد از آبیاری دوم انجام و این وجین باعث از بین رفتن علفهای هرز مزرعه زعفران می‌گردد. وجین کردن باعث از بین رفتن علفهای هرز مزرعه می شود تا حد امکان نباید از سموم علف کش جهت از بین بردن علفهای هرز استفاده نمود چون علف کش ها بر روی پیازچه زعفران اثرات منفی بر جای می‌گذارند.
بطور معمول اولین وجین زعفران بعد از برداشت گلهای زعفران و دومین آن در صورت لزوم به فاصله در حدود یک ماه قبل از آب سوم انجام می‌شود. در مورد مبارزه شیمیایی با علفهای مزرعه باید توجه کرد که چون اثر این علف کشها بر روی گیاه آزمایش نشده لذا باید به هنگام رشد بوته‌های زعفران از مصرف علف‌کش‌های شیمیایی خودداری شود.
گام پنجم : برداشت زعفران
معمولاً اواسط آبان ماه گل های بنفش رنگی در مزرعه ظاهر می شود و به محض پیدایش اولین گل برداشت آغاز شده و تقریبا سه هفته ادامه دارد.
موقعی که گل ها ظاهر می شوند، مزرعه زعفران خوش منظره، معطر و به رنگ ارغوانی یا بنفش خوش رنگی در می آید و یکی از زیباترین چشم اندازهای طبیعت را زمانی می توان دید که مزرعه زعفران به گل نشسته است زیرا در آغاز سرما و خزان کلیه گیاهان که هیچ گلی در صحرا نیست گل می دهند.
برای چیدن گل ها پیش از آنکه خورشید صبحگاهی اشعه نارنجی خود را بر مزرعه پوشیده از گل بتاباند، برداشت شروع و تا ساعت 9 صبح ادامه می یابد. عملیات گل چینی حدودا 25 ـ 15 روز به طور می انجامد. گل زعفران 6-8 هفته پس از کاشت پیازهای شما ظاهر می شوند.
گام ششم: خشک کردن زعفران
گلهای برداشت شده را در ظرف مناسبی بریزید. از تمیز و خشک بودن دستان خود و ظرف جمع‌آوری گل مطمئن باشید و شرایط بهداشتی آن را رعایت کنید. زیرا گلهای برداشت شده به همان صورت برای خشک شدن و مصرف آماده می‌شوند. بعد از چیده شدن گل‌ها بایستی در کوتاهترین زمان ممکن، کلاله‌های گل از گلبرگ‌ها جدا شود. زیرا گل زعفران به سرعت فاسد می‌شود و ارزش خود را از دست می‌دهد. همچنین ممکن است گرده‌های زرد رنگ پرچم، روی کلاله‌ها قرار بگیرند و جداسازی آنها باعث آسیب دیدن کلاله‌ها شده و کیفیت و ارزش رعفران کم شود.
کلاله که در اصطلاح عام به ریشه زعفران معروف است بایستی به طور کامل از گلبرگ‌ها جدا شود و هرچه این مرحله را سریعتر انجام دهید، کیفیت، عطر و رنگ زعفران شما بهتر خواهد بود. توجه داشته باشید در صورتی که بلافاصله امکان جدا کردن کلاله‌ها را ندارید، بهتر است گل‌ها را در داخل یخچال نگهداری کنید تا از فساد آنها پیشگیری شود. گل زعفران را به آرامی و با دقت شکافته و از نقطه اتصال سه کلاله را باهم جدا کنید، بطوریکه کلاله‌ها هر سه با هم جدا شوند. ریشه‌های زعفران را داخل الکی با سوراخ‌های ریز بریزید و روی آن را با پارچه نخی نازک و تمیز بپوشانید. همچنین می‌توانید ریشه‌های زعفران را روی پارچه تمیزی پهن کنید و در فضای آزاد در محیطی سایه آفتاب پهن کنید تا به تدریج خشک شوند.
دقت کنید نیازی به پخش کردن ریشه‌های زعفران روی پارچه نیست، پخش کردن و جدا کردن ریشه‌های زعفران باعث کاهش مرغوبیت زعفران بعد از خشک شدن آن می شود. ظرف‌ها را در اتاقی خشک و خنک دور از گرد و غبار و آلودگی قرار دهید.
پیشنهاد می کنیم برای جلوگیری از فاسد شدن و کپک زدن ریشه‌های زعفران، ظرف‌ها را از جایی آویزان کنید تا تهویه به خوبی انجام شود و هر چند روز یک بار ریشه‌ها را زیر و رو کنید تا همه قسمت‌های آن خشک شود.
می‌توانید برای تسریع در خشک شدن زعفران، ظرف‌ها را یکی دو ساعت در معرض نور خورشید (مکانی سایه آفتاب) قرار دهید. در این روش حدود ۸ تا ۱۲ روز طول می‌کشد تا ریشه زعفران کاملا خشک شود.
هنگامی که ریشه‌های زعفران به رنگ نارنجی تیره یا قرمز در آید و با فشار بین دو انگشت به راحتی خرد شود، زعفران شما کاملا خشک شده است.
زعفران خشک شده را در ظروف شیشه‌ای و در محلی خشک و خنک نگهداری کنید. مکان نگهداری زعفران باید بهداشتی، با درجه حرارت و رطوبت مناسب و دور از نور باشد. بهترین دما برای نگهداری زعفران دمای بین ۴ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است، هرچه دما و رطوبت مکان نگهداری کمتر باشد، رنگ، طعم و عطر زعفران بیشتر و بهتر خواهد بود. از نگهداری زعفران در ظروف و مواد پلاستیکی پرهیز کنید، زیرا در مدت کوتاهی اسانس آن کم شده و از مرغوبیت آن کاسته می‌شود.
https://www.wikihow.com/Grow-Saffron
دیدگاه خود را بنویسید