برنج قهوه‌ای چیست و چه فرقی با برنج سفید دارد؟

دانه‌های برنج وقتی از روی زمین شالی برداشت می‌شوند، دارای دو پوسته هستند با نام شلتوک و سبوس. در واقع برنج با دانه‌های سفید، درون ۲ پوسته قرار دارد. پوسته اولی بسیار نازک بوده و به آن سبوس می‌گویند که این پوسته به برنج چسبیده است. و همچنین یک پوسته بیرونی دارد که همان شلتوک بوده و قدری ضخیم‌تر است. اگر شلتوک را از برنج جدا کنند اما سبوس همچنان بر روی دانه برنج بماند، به آن برنج قهوه‌ای می‌گویند. و اگر همان لایه سبوس هم برداشته شود، همان برنج سفیدی تولید خواهد شد که در بازار به وفور یافت می‌شد. پس برنج، در اصل قهوه‌ای بوده و دارای سبوس می‌باشد اما آن سبوس را جدا می‌کنند تا برنج سفید تولید شود.

برنج قهوه‌ای دارای سبوس بوده و خواص فراوانی دارد

برنج قهوه‌ای که به شما عرضه می‌کنیم، برنج هاشمی گیلان است که فقط لایه‌ی سبوسِ آن تراشیده نشده است. هر ساله بخشی از محصول برنج خودمان را به صورت برنج قهوه‌ای تولید کرده و بخش بیشتری از آن را به صورت برنج سفید عرضه می‌کنیم. بنابراین عطر و طعم برنج قهوه‌ای دقیقاً همان برنج با کیفیت و خوش پخت هاشمی گیلان است و حتی با توجه به وجود لایه‌ی سبوس، حتی عطر و طعم بیشتری هم دارد. از آنجاییکه توصیه فراوانی توسط پزشکان تغذیه برای مصرف برنج قهوه‌ای می‌شود و با توجه به اینکه اکثر کشورهای آسیای شرقی و اروپایی و آمریکایی از این نوع برنج استفاده می‌کنند، هدف ما آشنایی بیشتر مردم عزیز ایران با فواید برنج قهوه‌ای است تا این محصول غنی را به طور تدریجی جایگزین برنج سفید نمایند. 

تفاوت برنج سفید و برنج قهوه‌ای

تولیدکننده برنج قهوه‌ای:

برنج قهوه‌ای ایرانی بذرافشان در روستای سطلسر یکی از روستاهای بسیار خوش آب و هوای لاهیجان تولید می‌شود. حاج آقای بذرافشان حدود ۶۰ سال در این روستا مشغول به تولید چای ایرانی و برنج ایرانی بسیار مرغوب است. پیش از این، فروش این محصولات معمولاً بصورت سنتی و به کارخانه‌های چای و برنج بود؛ تا اینکه تصمیم گرفتیم به کمک خانواده، بهترین نوع چای ایرانی و برنج ایرانی را به همراه بقیه محصولات ارگانیک روستا که توسط زنان سرپرست خانوار تولید می‌شود به صورت مستقیم و بدون واسطه به مشتریان عزیز تقدیم کنیم تا در کنار کیفیت بالا، قیمت مناسبی نیز داشته باشد. استارت آپ بذرافشان، وبسایتی است که در آن محصولات زراعی به طور مستقیم از تولید کننده اصلی تهیه می‌شود و به مصرف‌کننده عرضه می‌شود.

خرید برنج قهوه‌ای از کشاورز

روند تولید برنج قهوه‌ای چگونه است؟

به برنج قهوه‌ای، برنج پیش پخت شده هم می‌گویند. زمانی که برنج از شالیزار دِرو می‌شود، دارای شلتوک است (شلتوک همان پوسته‌ی قهوه‌ای رنگ به دور برنج است که ضخیم می‌باشد). قبل از اینکه این پوسته شلتوک از دانه برنج جدا شود، آن را با آب داغ یا بخار آب، قدری حرارت می‌دهند. این حرارت‌دهی باعث می‌شود ویتامین‌ها و املاحی که داخل پوسته برنج وجود دارند، به مغز آن منتقل شوند. بعد از طی مرحله حرارت دادن، برنج‌ها را خشک و سپس پوسته شلتوک را از دانه برنج جدا می‌کنند. اما پوسته نازک سبوس، همچنان بر روی برنج قرار دارد و به آن چسبیده است. با این حساب می‌توان گفت که همین فرآیند پیش پخت شدن برنج‌ قهوه‌ای باعث بیشتر شدن میزان املاح و ویتامین‌های آن نسبت به برنج‌های سفید می‌شود (مقداری از املاح سبوس و پوسته به برنج سفید منتقل می‌شود). این در حالی است که برای تولید برنج سفید، حرارتی به برنج داده نمی‌شود و پوسته‌های آن (شلتوک و سبوس) در همان مراحل اولیه پس از برداشت از دانه برنج جدا می‌شود.

صحبت‌های دکتر فهیمی (متخصص طب سنتی) در تلویزیون در مورد خواص معجزه‌آسای برنج قهوه‌ای را از اینجا مشاهده کنید.

فواید برنج قهوه‌ای

توصیه می‌کنیم خواص منحصربه‌فرد برنج قهوه‌ای را حتما بخوانید و به خاطر سلامتی خود و خانواده، حتما سعی کنید آن را جایگزین برنج سفید نموده و از خواص زیاد آن در دیابت، جلوگیری از چاقی، سرطان، فشار خون و ... استفاده بهینه را داشته باشید.

۱. برنج قهوه‌ای و دیابت

برنج قهوه‌‌ای برای افراد دیابتی و دارای قند خون بالا بسیار مفید است. زیرا شاخص گلیسمی (این شاخص به ما می‌گوید به طور مثال پس از صرف مقدار مشخصی از ماده غذایی خاص، قند خون به چه میزان افزایش خواهد داشت) پایینی دارد، در نتیجه انسولین بدن را کاهش می‌دهد و موجب تثبیت قند خون می‌شود. مطالعه‌ی مقایسه‌ای بین برنج سفید و برنج قهوه‌ای که در این زمینه صورت گرفته است نشان می‌دهد برنج قهوه‌ای سرشار از اسید فیتیک، فیبر و پلی‌فنول‌های ضروری است. 

از آنجایی که این برنج یک کربوهیدرات پیچیده است، روند آزادسازی قند در آن به مراتب کندتر از برنج سفید صورت می‌گیرد و این امتیاز مهمی برای این برنج محسوب می‌شود؛ زیرا همان‌طور که می‌دانید کربوهیدرات‌های پیچیده قند خون را به کندی افزایش می‌دهند و تأثیرات مثبتی روی بدن دارند. انجمن دیابت آمریکا اعلام کرده است که برنج قهوه‌ای در مقایسه با برنج سفید انتخاب مناسب‌تری برای افراد دیابتی است چون نیاز‌های آنها به ویتامین‌های ضروری، فیبر و مواد معدنی را تأمین می‌کند.

۲. برنج قهوه‌ای و چاقی

برنج قهوه‌ای ابزار بسیار مناسبی برای کنترل وزن در افرادی است که با چاقی مبارزه می‌کنند. این برنج حاوی منگنز است که به سنتز چربی بدن کمک می‌کند. مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، نشان داده است مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای دارای اثرات مثبت بر روی بدن است؛ چون موجب کاهش شاخص توده‌ی بدن و چربی آن می‌شود. برنج قهوه‌ای به افزایش فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز که یکی از آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی است و همچنین به بالا رفتن سطح کلسترول خوب (HDL) در افراد چاق کمک می‌کند.

برنج قهوه‌ای سالم‌ترین نوع برنج است که جلوی افزایش وزن را می‌گیرد

۳. آنتی‌اکسیدان بالا

برنج قهوه‌ای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که به گونه‌ای گسترده از بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد اکسیژن محافظت می‌کنند. این برنج دارای آنتی‌اکسیدان مهمی به نام سوپراکسید دیسموتاز است که سلول‌ها را از آسیب‌های ناشی از اکسیداسیون در روند تولید انرژی محافظت می‌کند. در مقایسه‌ای که بین برنج قهوه‌ای و سفید انجام شده است، مشخص شد که برنج قهوه‌ای اثر بهتری در برابر رادیکال‌های آزاد دارد و به پیشگیری از بیماری‌هایی که به واسطه‌ی اکسیداسیون عارض می‌شوند (مثل سکته‌ی قلبی) کمک می‌کند.

۴. برنج قهوه‌ای و کاهش خطر سرطان

برنج قهوه‌ای نقش مهمی را در پیشگیری از سرطان‌های مختلف مانند سرطان روده بزرگ، سرطان پستان و سرطان خون ایفا می‌کند. این تأثیرات مفید را می‌توان به وجود آنتی‌اکسیدان‌های قوی و فیبر بالا در این ماده‌ی غذایی نسبت داد. فیبر موجود در برنج قهوه‌ای توانایی این را دارد که به سموم مضر سرطان در بدن متصل شود، این امر مانع اتصال این سموم به دیواره‌های روده‌ بزرگ شده و باعث می‌شود توسط روده‌ها از بدن خارج شوند. تحقیقاتی که برای ارزیابی خواص برنج قهوه‌ای در زمینه‌ی جلوگیری یا کاهش سرعت توسعه سرطان انجام شده، نشان می‌دهد که سبوس برنج قهوه‌ای شامل فنل‌های ضروری مانند: تریسین، فرولیک اسید و کافئیک اسید است که در حال حاضر برنج سفید میزان بسیار کمی از این عناصر دارد.

۵. برنج قهوه‌ای و تنظیم فشار خون بدن

یکی از مواد مغذی که به میزان بسیار بالایی در برنج قهوه‌ای یافت می شود منیزیم است. از مهم ترین خواص منیزیم می توان به تنظیم فشار خون اشاره نمود. پزشکان به افرادی که به فشار خون مبتلا هستند توصیه می کنند که برنج قهوه‌ای را در برنامه غذایی خود فرار دهند. 

۶. کاهش پوکی استخوان

مقادیر بالای منیزیم و کلسیم موجود در برنج قهوه ای به تقویت استخوان ها کمک کرده و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد. دلیل اصلی وجود منیزیم و کلسیم در برنج قهوه‌ای، وجود سبوس بر روی برنج سفید است. این سبوس بسیار غنی بوده و دارای مواد مغزی زیادی است..

۷. فواید برنج قهوه‌ای برای پوست و مو

مقادیر بالای پروتئین و سلنیوم موجود در برنج قهوه‌ای به حفظ الاستیسیته و کاهش التهاب پوست کمک کرده و با کاهش چین و چروک به جوان‌سازی پوست صورت کمک می کند. سبوس برنج حاوی املاح معدنی آهن، منگنز و ویتامین های A - E - B1 - B2 - B5 - B6 می‌باشد. ویتامین B5 موجود در آن موجب تحریک پیاز مو شده و از سفید شدن و ریزش مو جلوگیری می‌کند. ویتامین E آنتی اکسیدانی قوی است که ضمن حفظ رطوبت پوست از چروک شدن آن و پیری زودرس پیش گیری می‌کند. 

حتی در برخی از تجویزهای ماسک‌ طبیعی بر روی صورت، دیده می‌شود که پزشکان توصیه می‌کنند که از ترکیب برنج قهوه‌ای و یا سبوس برنج به همراه ماست برای درست کردن ماسک صورت استفاده شود.

۸. سلامت قلب و عروق

برنج قهوه‌ای مقادیر زیادی سلنیم دارد که برای سلامت قلب مفید است. مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای به کاهش انسداد عروق در نتیجه‌ی تجمع چربی‌ها کمک می‌کند. این عمل در کاهش خطر ابتلا به اختلالات قلبی مانند فشار خون بالا و بیماری‌های عروقی مؤثر است.

نحوه پختن برنج قهوه‌ای

کاملا توصیه می‌شود که برنج قهوه‌ای را حتما به صورت کته درست کنید تا املاح مغذی و ویتامین‌های آن حفظ گردد. خیساندن برنج قهوه‌ای در آب و مقداری نمک، چند ساعت قبل از پخت هم باعث می‌شود فرآیند پخت بهتر صورت گیرد. 

موضوع مهمی که در پخت برنج قهوه‌ای مهم است، این است که سبوس برنج باید نرم شود تا به قول معروف زیر دندان گیر نکند. برنج قهوه‌ای به دلیل پوشش پوسته‌ی بیرونی (سبوس)، نسبت به برنج سفید به زمان و آب بیشتری برای پخت نیاز دارد چون جنس سبوس، از دانه‌ی سفید برنج سفت‌تر است. اما اگر بخواهد سبوس برنج نرم شود، در نهایت این برنج کمی حالت شفته یا نرم پیدا می‌کند (یعنی مثل برنج سفید دون دون نمی‌شود) و بنابراین در دستور آشپزی این برنج، همه متخصصان آشپزی می‌گویند که برای مصرف برنج قهوه‌ای همیشه آن را به صورت کمی شفته و یا نرم بپزید. پس برای پختن یک فنجان برنج، اولاً از مقدار بیشتری آب استفاده کنید (دو پیمانه آب برای هر پیمانه برنج قهوه‌ای) استفاده کنید، دوماً زمان بیشتری برای دم کشیدن برنج قهوه‌ای بدهید تا سبوس آن نرم شود.

زمان آماده شدن برنج قهوه‌ای که از قبل خیس‌شده باشد، تقریبا ۳۰ تا ۴۰ دقیقه است.

پخت و طبخ برنج قهوه‌ای

عوارض مصرف برنج قهوه‌ای

تاکنون مورد خاصی از مصرف برنج قهوه ای سالم و استاندارد گزارش نشده که متخصصان بتوانند براساس آن با قطعیت کامل اعلام کنند که مصرف این نوع برنج برای گروهی از افراد، ممنوع یا خطرناک است. برنج قهوه ای ماده‌ای است سرشار از مواد مغذی سالم که اثرات سودمندی برای بسیاری از ارگان‌های بدن از جمله قلب دارد، هضم آن راحت است، روی مغز، استخوان‌ها، عضلات، کلسترول و فشار خون تأثیر مثبتی دارد، برای درمان بیماری‌های پوستی مفید است، سلامت پوست را ارتقا می‌بخشد و مانع ریزش مو هم می‌شود.